30.10.2023 tarihli “İthalatta Gözetim ve Korunma Önlemlerinden Doğan KDV’nin İndirim Konusu Yapılamaması.” yazımızda, 24 Kasım 2023 tarihli Resmi Gazete yayımlanan kararın indirilecek KDV müessesesi üzerindeki etkisine kısaca değinmiştik. Okurlardan gelen soru ve istek üzerine bu konuyu somut örneklerle detaylı şekilde açıklamak hasıl olmuş ve iş bu yazımız kaleme alınmıştır.
24 Kasım 2023 tarihli Resmi Gazete yayımlanan “İthalatta Gözetim ve Korunma Önlemi Uygulamaları Kapsamında Hesaplanan Katma Değer Vergisinin İndirim Hakkının Kaldırılmasına Dair Karar” ithalatta gözetim ve korunma uygulamaları kapsamında hesaplanarak ithalatçı firma tarafından ödenen katma değer vergilerinin indirim hakkı tamamen kaldırılmıştı. Bu kısıtlama uygulamasının yasal kaynağı ise 3065 sayılı KDV kanunun 36 ncı maddesinin Cumhurbaşkanına verdiği yetkidir.
Konuya daha detaylandırmanın faydalı olacağı kanısıyla, gözetim ve korunma önlemlerinin özelinde olayı biraz daha somutlaştırmaya çalışacağız.
“İthalatta verginin matrahı aşağıda gösterilen unsurların toplamıdır:
a) İthal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas olan kıymeti, gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması veya malın gümrük vergisinden muaf olması halinde sigorta ve navlun bedelleri dahil (CIF) değeri, bunun belli olmadığı hallerde malın gümrükçe tespit edilecek değeri,
b) İthalat sırasında ödenen her türlü vergi, resim, harç ve paylar,
c) Gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer giderler ve ödemelerden vergilendirilmeyenler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemeler.”
Gümrük vergisi matrahı ise ithal edilen eşyanın bedeli, yurtdışı navlun bedeli ve sigorta giderleri (CIF kıymeti) ile gümrük vergisi kanunun 27 nci maddesi gereği gümrük kıymetine ilave edilmesi gerekenlerin toplamıdır.
Yukarıda görüleceği üzere ithalat işlemlerinde KDV matrahının unsurları kanunda açık bir şekilde belirtilmiştir. Ancak gözetim ve korunma önlemleri işin içine girince olay biraz anlaşılması zor hale gelmektedir. Gözetim uygulamaları genelde gümrük kıymetini belirlemeye yönelik olduğu için gözetim uygulamalarının KDV matrahına doğrudan ve dolaylı etkisi bulunmakta iken korunma önlemleri ise ithal malın gümrük kıymetine etkisi olmadığından KDV matrahına doğrudan etki yaratmaktadır. Doğrudan ve dolaylı etkilerin nasıl olduğunun somut şekilde anlaşılması için aşağıdaki örnekler üzerinden indirilecek ve indirilemeyecek KDV hesaplamaları yapılmıştır.
Gözetim uygulamasında; Yerli üreticilerin talebi üzerine veya re’sen, belli bir malın ithalatının, o malın yerli üreticileri ve ülke ekonomisi üzerinde olumsuz sonuçlar yaratmasını engellemek adına ithal eşyanın vergiye konu olacak kıymetinin belirli bir değer olarak belirlenmesidir. Gözetim uygulaması kapsamında eşyanın gerçek satış bedeli ile gözetim tebliğlerinde yer alan kıymetler arasındaki fark tevsik olunamayan giderlerdir. Burada oluşan farka “Gözetim Farkı” denilmekte olup, bu giderler ithalatçılar tarafından “yurt dışı giderler” hesabında takip edilmektedir. Burada ithal edilen malın gerçek bedeli ile gözetim kapsamında belirlenen kıymeti arasında farka isabet eden KDV tutarını indirim hakkı kaldırılmıştır. İndirilemeyecek KDV hesaplamasına ilişkin örnek ise şöyledir;
Gözetim uygulamasına tabi 85177100.00.00 GTİP kodlu ve ticari mal tanımı “Anten” olan ürünün ithalatı halinde oluşan 29.11.2023 tarihli Gümrük Giriş Beyannamesinde yer alan gerçek veriler aşağıdaki gibidir.
Vergi Kodu | Vergi Adı | Vergi Matrahı | Oran | Tutar |
10 | Gümrük Vergisi | 14.464,52 | 0,050 | 723,23 |
40 | Katma Değer Vergisi | 17.181,65 | 0,20 | 3.436,33 |
89 | Damga Vergisi | 0,00 | 0,00 | 393,90 |
Sıra No | Hesap Detayılar | Tutar |
1 | Mal Bedeli | 3.471,47 |
2 | Sigorta | 3,17 |
3 | Navlun | 505,47 |
4 | Ara Toplam (1+2+3) (CIF Bedeli) | 3.980,11 |
5 | Gözetim Farkı | 10.484,41 |
6 | GV Matrahı (4+5) | 14.464,52 |
7 | GV | 723,23 |
8 | DV | 393,90 |
9 | Dep.Gid. | 1.600,00 |
10 | KDV Matrahı (6+7+8+9) | 17.181,65 |
11 | KDV (10*0,20) | 3.436,33 |
Yukarıda yer alan somut örnekten anlaşılacağı üzere, gözetim uygulamasında, korunma önlemlerine göre KDV açısından farklı bir uygulamayla karşılaşmaktayız. İthalatta KDV matrahına dahil olan unsurlar yazımızın başında belirtilmişti. Buna göre ithalatta KDV matrahını ana unsuru CIF bedelidir. CIF bedeli ise “eşya bedeli+sigorta+navlun” toplamından oluşmaktadır. Burada aslında malın gerçek bedeli 3.741,47-TL olmasına rağmen gözetim uygulaması nedeniyle eşyanın gümrük kıymetine 10.484,52-TL ilave edilmiş ve GV Matrahı gözetim uygulaması daha yüksek olmuştur. Bunun etkisi ise gözetim farkının KDV matrahına dahil olması nedeniyle KDV matrahını doğrudan artırması hem de gümrük vergisi matrahına dahil olması ve hesaplanan gümrük vergisinin KDV matrahının unsurlarından olmasından sebeple KDV matrahının dolaylı artırmasıdır. Burada görüleceği üzere gözetim uygulamasından kaynaklı kıymet artışları KDV matrahının dolaylı olarak mükerrer artırmaktadır. Bu bilgiler ışığında yukarıdaki ithalat işleminin 24.11.2023 tarihinden sonra gerçekleşmesi halinde indirilecek ve indirilemeyecek KDV tutarlarının hesaplaması aşağıdaki gibi olacaktır.
Sıra No | Hesap Detayılar | Tutar |
1 | Mal Bedeli | 3.471,47 |
2 | Sigorta | 3,17 |
3 | Navlun | 505,47 |
4 | Ara Toplam (1+2+3) (CIF Bedeli) | 3.980,11 |
5 | Gözetim | 10.484,41 |
6 | GV Matrahı (4+5) | 14.464,52 |
7 | GV | 723,23 |
8 | DV | 393,90 |
9 | Dep.Gid. | 1.600,00 |
10 | KDV Matrahı (6+7+8+9) | 17.181,65 |
11 | KDV (10*0,20) | 3.436,33 |
12 | Gözetimin GV Etkisinden Dolayı KDV Matrahına İlave Edilen Tutar (5*0,05) | 524,22 |
13 | Gözetimin Uygulamasının KDV Matrahına Doğrudan Etkisi | 10.484,41 |
14 | Gözetimin KDV Matrahına Toplam Etkisi (12+13) | 11.008,63 |
15 | Gözetimden Kaynaklı KDV (14*0,20) | 2.201,73 |
16 | İndirilemeyecek KDV (15) | 2.201,73 |
17 | İndirilebilecek KDV (11-16) | 1.234,60 |
Gözetim uygulamasına ilişkin örneğimizde indirilemeyecek KDV oranın hesaplamasının formüle edilmiş hali aşağıdaki gibi olacaktır.
(Gözetim Farkı X GV Oranı X KDV Oranı) + (Gözetim Farkı X KDV Oranı)
(10.484,41*0,05*0,20) + (10.484,41*0,20) = 2.201,73
(10.484,41*0,05*0,20) = 104,84 (Dolaylı Etki)
(10.484,41*0,20) = 2.096,88 (Doğrudan Etki)
Korunma önlemleri; bir malın aynı veya doğrudan rakip mallar üreten yerli üreticiler üzerinde, ciddi zarar veren veya ciddi zarar tehdidi oluşturan miktar ve/veya şartlarda ithal edildiği hallerde, ülke menfaatleri de göz önüne alınarak, yapılacak soruşturma sonucunda, başvurulması öngörülen; gümrük vergisinde artış yapılması, ek mali mükellefiyet getirilmesi, miktar/değer kısıtlaması getirilmesi (kota uygulaması), tarife kontenjanı uygulaması veya bu önlemlerin hepsinin bir arada uygulanması gibi önlemlerdir. Korunma tedbirlerine ilişkin somut örneğimize ait gümrük giriş beyannamesine ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir.
Korunma önlemlerine tabi 39269097.90.18 GTİP kodlu ve ticari mal tanımı “Muhtelif Plastik Parçalar” olan ürünün ithalatı halinde oluşan 26.10.2023 tarihli Gümrük Giriş Beyannamesinde yer alan gerçek veriler aşağıdaki gibidir.
Vergi Kodu | Vergi Adı | Vergi Matrahı | Oran | Tutar |
10 | Gümrük Vergisi | 6.169,76 | 0,065 | 401,03 |
39 | Ek mali yükümlülük | 6.169,76 | 0,30 | 1.850,93 |
40 | Katma Değer Vergisi | 12.432,60 | 0,20 | 2.486,52 |
59 | İlave gümrük vergisi | 6.169,76 | 0,10 | 616,98 |
89 | Damga Vergisi | 0,00 | 0,00 | 393,90 |
Sıra No | Hesap Detayılar | Tutar |
1 | Mal Bedeli | 148,82 |
2 | Ara Toplam | 148,82 |
3 | Navlun | 6.020,94 |
4 | GV Matrahı | 6.169,76 |
5 | GV | 401,03 |
6 | DV | 393,90 |
7 | Ek Mali Yükümlülük | 1.850,93 |
8 | İlave GV | 616,98 |
9 | Dep.Gid. | 1.700,00 |
10 | Y.İçi (depolama, ordino vb.) | 1.300,00 |
11 | KDV Matrahı | 12.432,60 |
12 | KDV | 2.486,52 |
Bu ithalat işleminde vergiyi doğran olay 26.10.2023 tarihinde gerçekleştiği için burada korunma tedbirlerinden kaynaklanan KDV tutarlarının tamamının indirim hakkı bulunmaktadır. İthalat işleminde vergiyi doğuran olayın 24.11.2023 tarihinden sonra gerçekleşmesi halinde ise indirilebilecek KDV tutarının hesaplaması aşağıdaki gibi olacaktır. Burada belirtilmesi gereken husus ilave gümrük vergisi, ek mali yükümlülük gibi korunma tedbirleri gümrük kıymetine dahil olmadığından KDV matrahına Gümrük vergisinden kaynaklı dolaylı etkisi bulunmamakta doğrudan etki yapmaktadır.
Sıra No | Hesap Detayılar | Tutar |
1 | Mal Bedeli | 148,82 |
2 | Navlun | 6.020,94 |
3 | GV Matrahı (1+2) | 6.169,76 |
4 | GV (4*0,065) | 401,03 |
5 | DV | 393,90 |
6 | EMY | 1.850,93 |
7 | İlave GV | 616,98 |
8 | Dep.Gid. | 1.700,00 |
9 | Y.İçi (depolama, ordino vb.) | 1.300,00 |
10 | KDV Matrahı (3+4+5+6+7+8+9) | 12.432,60 |
11 | KDV (10*0,20) | 2.486,52 |
12 | EMY KDV Matrahına Etkisi (6) | 1.850,93 |
13 | Korunma Önlemlerinin KDV Matrahına Toplam Etkisi (12) | 1.850,93 |
14 | Korunma Önlemlerinin Kaynaklanan KDV (13*0,20) | 370,19 |
15 | İndirilemeyecek KDV | 370,19 |
16 | İndirilebilecek KDV (11-15) | 2.116,33 |
05.12.2023
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
