Bilindiği üzere 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanununun işletme kayıtlarının düzeltilmesi başlıklı 6 numaralı maddesi ile işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer alamayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların belirli şartlarla kayda alınmasına ve bu suretle işletme kayıtlarının düzeltilmesine imkan tanınmıştır. Mükelleflerce özellikle emtialara ilişkin kayıtların düzeltilmesi işlemi büyük rağbet görmüştür. Çünkü işletmede mevcut olup da kayıtlarda yer almayan emtialar için emtianın tabi olduğu KDV oranın yarısını beyan edip ödeyen mükellefler,
KDV kanunun 9 numaralı maddesinin 2. fıkrasında yer alan sorumluluktan muaf tutulmuşlar,
Kayda alınan emtialar üzerinden beyan edilerek ödenen KDV’yi indirim konusu yapılabilmişler,
Emtia özel karşılıklarına alınan tutarların ise ortaklara vergisiz şekilde dağıtılması haklarını elde etmişlerdir.
Buraya kadar her şey mükelleflerin lehine işlese de son zamanlarda Maliye İdaresi uygulamadaki bir aksaklığın farkına vardı ve konuyla alakalı vergi incelemeleri açılmaya başlandı. İncelemelerin konusu ikiye ayrılmış durumda. Bunlardan ilki işletme kayıtlarında yer almayan emtialar nedeniyle beyan edilen KDV’lerin doğrudan yüklenim olarak iadeye konu edilmesi, ikincisi ise beyan edilen ancak çeşitli nedenlerle ödenmeyen KDV tutarlarının tahakkuk ettiği dönemde indirimlere konu edilmesidir. Son dönemlerde başlanılan vergi incelemelerinin çoğunluğunun ikinci senaryo kapsamında iş emrine dönüştüğünü anlamaktayız.
Peki indirim KDV olarak beyan edilen bu tutarlar neden inceleme konusu olmaktadır?
Kayda alınan emtialar nedeniyle hesaplanarak beyan edilen KDV’nin indirim konusu yapılmasıyla ilgili kanun metni “Bu fıkranın (a) bendi uyarınca beyan edilen; makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların bedeli üzerinden tabi olduğu oranların yarısı esas alınarak katma değer vergisi hesaplanır ve ayrı bir beyanname ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek, beyanname verme süresi içinde ödenir. Makine, teçhizat ve demirbaşlar üzerinden ödenen bu vergi, hesaplanan katma değer vergisinden indirilemez. Emtia üzerinden ödenen vergi genel esaslara göre indirilir, ancak iadeye konu edilmez. Bu emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar için 3065 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin (2) numaralı fıkrası hükmü uygulanmaz.” şeklindedir. Görüleceği üzere beyan edilen emtialar için hesaplanan KDV’nin indirim konusu yapılması ÖDEME şartına bağlanmıştır. Ancak, uygulamada bazı mükelleflerin ödeme şartını hiç gerçekleştirmedikleri Maliye İdaresince tespit edilmiş ve bu mükelleflerin incelemeye sevklerine başlanılmıştır. Bu inceleme sebebi hem 7440 hem de 7326 Sayılı Kanun için işletilmektedir.
Emtia bildirimi nedeniyle beyan edilen KDV tutarları hiç ödenmediği takdirde ilgili borç tutarı artık amme alacağı haline gelecek ve ilgili kanun gereğince takibi yapılacaktır. Eğer, hiç ödenmeyen KDV tutarı tahakkuk tarihine tekabül eden vergilendirme dönemine ait 1 no.lu KDV Beyannamesinde indirimler içerisinde gösterilmişse, ilgili vergilendirme dönemi 1 no.lu KDV beyannamesinin düzeltilmesi yani bu tutarların indirim KDV içerisinden çıkarılması gerekecektir. Peki tahakkuk eden KDV borçlarının vade tarihinden sonraki dönemlere denk gelen vergilendirme dönemlerinde ödenmesi halinde indirim KDV olarak dikkate alınabilmesi mümkün müdür?
Öncelikle ilgili hükmün yani kanunun 6’ncı maddesinin C fıkrasının analiz edilmesi gerekmektedir. Maddede kayıtlarda yer alamayan makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların kayda alınabilmesi için ayrı bir beyanname ile beyan edilip beyanname verme süresi içerisinde ödenmesi gerektiği hükmü yer almaktadır. Emtialar için ödenen vergilerin ise genel esaslara göre indirim konusu yapılabileceği ayrıca belirtilmiştir. Buradan anlaşılacağı üzere beyanname verme süresi içerisinde ödeme, söz konusu uygulamadan yararlanma şartı olarak sayılsa da Kanun ve Tebliğin tetkikinde, beyan edilen verginin beyanname verme süresinde ödenmemesinden dolayı madde hükümlerinden yararlanma hakkının ihlal edileceği ve stok bildirimine ilişkin beyanın iptal olacağına dair herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Buradan yola çıkarak, kanun hükmünde yer alan “Emtia üzerinden ödenen vergi genel esaslara göre indirilir” ifadesinde yer alan ödeme kelimesinin karşılığının, beyanname verme süresinde ödeme olarak anlaşılmaması gerekmektedir. Bunun sonucu olarak emtia bildirimlerinden dolayı henüz ödeme yapmadan indirim konusu yapılan KDV tutarlarının ilgili dönem indirim KDV tutarlarından çıkarılması gerekirken, ödemenin kısmen veya tamamen gerçekleştiği döneme ait 1 no.lu KDV beyannamesinde indirim KDV olarak dikkate alınması gerektiği görüşündeyiz.
Görüleceği üzere Kanunun yanlış yorumlanmasından kaynaklı yapılan bu işlemler vergi incelemesine sevke, sonucunda ticari hayatta mükellefler için bir hayli önemli olan İndirim KDV haklarından mahrum kalınmasına sebebiyet verebilmektedir. Bu kapsamda, henüz vergi incelemesine alınmamış mükelleflerin hesap ve işlemlerinin detaylı bir şekilde tetkik edilerek kayıt ve beyanlarının düzeltilmesi, incelemede olan mükelleflerin ise İdare nezdindeki izahatının konuya vakıf bir şekilde aktarılmasının göz ardı edilmeyecek derecede önem arz ettiği kanaatindeyiz.
15.02.2024
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
